U nastojanju da Staru Maslinu staru 2.247 godina pretvore u turističku atrakciju, lokalne vlasti su nehotice oštetile kultno drvo masline. Zabrinjavajuće promjene prvi su primijetili zaposleni u lokalnom kulturnom centru koji održavaju park u kome se drvo nalazi.
U blizini Ulcinja i Bara na crnogorskom primorju, više od 50 stabala maslina staro je najmanje 500 godina. Najstarija je Stara Maslina u Mirovici. Prema naučnicima sa odeljenja za šumarstvo Univerziteta u Istanbulu, procijenjeno je da je drvo staro 2.247 godina, što ga čini jednim od tri najstarija drveta u mediteranskom basenu, a posjetioci mogu platiti ulaz i krenuti u obilazak sa vodičem kako bi posjetili drvo i saznali više o njemu.
„Nemamo ništa značajnije, ništa vrednije i ništa starije od toga“, rekao je Gojko Kastratović tokom predavanja o kulturnoj baštini Crne Gore. Saglasan sa tim bio je i Ćazim Alković, predsjednik Udruženja maslinara Bara, koji nije mogao da sakrije zabrinutost kada je saznao da su grane na najstarijem dijelu stabla počele da venu. „Plašimo se da drvo možda neće preživjeti“, rekao je on.
Lokalne vlasti u Baru su prije 18 godina shvatile da bi Stara Maslina mogla postati turistička atrakcija i počele su da uređuju područje kako bi „poboljšale“ okruženje oko masline. Ovo je uključivalo izlivanje betonskog prstena oko drveta kako bi se stvorio trotoar za posjetioce. Međutim, beton je izliven, pa se voda skupila i ostala oko korijena drveta. U međuvremenu je oko masline podignuto više zgrada i porodičnih kuća.
Na problem i njegove moguće posljedice prvi je upozorio Ratko Bataković, agronom iz Nikšića, grada u kontinentalnom dijelu Crne Gore. On je u tekstu objavljenom u dnevnom listu Republika objasnio pogubnost betona oko Stare Masline.
Neki građani su protestovali, među kojima i poznati arheolog Omer Peročević i aktivista Anto Baković.
Međutim, lokalni mediji tada se nisu izjasnili protiv te odluke, kao ni Advokatska komora maslinara do prije četiri godine, kada je u prvi plan došao aktuelni predsednik Ćazim Alković.
Od tada je Udruženje maslinara Bara preduzelo brojne aktivnosti. Potpisan je ugovor sa Domom kulture za pomoć u održavanju Stare Masline. Udruženje je tokom tri godine primjenjivalo sve neophodne agrotehničke mjere.
„U skladu sa preporukama Biotehnološkog fakulteta, vršili smo prihranu kroz zemljište i lišće, zaštitu od štetočina i bolesti, sanitarnu rezidbu i sve ostalo“, rekao je Alković.
Pored toga, Dom kulture je dvije godine zaredom organizovao javnu berbu Stare Masline, koja je postala festival u gradu koji je označio i početak berbe maslina. Na javnoj žetvi učestvovali su brojni građani i gosti, među kojima i ministar poljoprivrede, predsjednik Skupštine opštine Bar i predsjednik opštine Bar.
Sve u svemu, kompanija je proizvodila maslinovo ulje samo od pažljivo ubranih plodova Stare Masline, koje je opština Bar poklonila odabranim gostima, među kojima su bili kralj Čarls III i njegova supruga Kamila, 2016. godine, dok je još bio princ od Velsa.
Kada je prije četiri godine Skupština opštine Bar stavila studiju o zaštiti Stare Masline na javnu raspravu, samo je Udruženje maslinara Bara dostavilo pisane komentare. Naša prva primjedba bila je da beton ugrožava Staru Maslinu i da voda koju sakuplja može trajno da ugrozi njen korijen“, rekao je Alković.
Nažalost, upozorenje uzgajivača, od kojih neki imaju 300-godišnju porodičnu tradiciju gajenja maslina, nije shvaćeno ozbiljno.
„Takođe, početkom leta 2023. godine ukazali smo na problem odumiranja Stare Masline, odnosno na problem viška vode u njenom korjenovom sistemu“, rekao je Alković.
Međutim, malo ljudi je ozbiljno shvatilo upozorenje udruženja. „Samo Mirko Bujišić, pomoćnik direktora Kulturnog centra Bar, je želio da nešto uradimo, a on je jedini pokušao da ukloni vodu iz korjenovog sistema jer nismo imali dozvolu da intervenišemo, iako smo znali šta treba da uradimo. da bude gotovo“, rekao je Alković.
U avgustu 2023. godine Dušan Raičević, predsjednik opštine Bar, formirao je komisiju za upravljanje Starom Maslinom, u kojoj nisu bili članovi Udruženja maslinara Bara.
„Od tada udruženje nema informaciju šta se i kako radi“, rekao je Alković. „Još više zabrinjava to što je predsjednik formirao komisiju u avgustu, a očekuje se da će intervencija početi u januaru sledeće godine. Tih dodatnih pet mjeseci u vodi mora da je doprinijelo dodatnom oštećenju korijena.
On smatra da su izgradnja drenažnog jarka i ugradnja pumpe bili uspješni. Alković, međutim, dodaje da vode na tlu i dalje ima, doduše mnogo manje nego ranije, ali više nego što bi bilo preporučljivo.
Kao i većina maslinara, predložio je uklanjanje viška vode iz korjenovog sistema; iako su nedavne intervencije dale rezultate, problem nije u potpunosti riješen.
Naš prijedlog je i da se ukloni betonski prsten oko Stare Masline i betonski zidovi koji okružuju drvo i da se stvore preduslovi da voda prirodno otiče“, rekao je Alković.
Kao primjer navodi jednu od najstarijih maslina u susednoj Hrvatskoj, Nacionalni park Brijuni. Okružuje ga jednostavna drvena ograda i predstavlja neuporedivo značajniju turističku atrakciju.
Alković smatra i da izgradnja zgrade za prodaju karata, koja treba da zakloni pogled na drvo sa ulice, onemogućava sunčevu svjetlost da dopre do osnove drveta i omogućava da raste korov, uključujući i oleander, koji takođe može biti štetan za drvo. .
Udruženje maslinara Bar ima sasvim drugačiji pristup i smatra da Stara Maslina treba da bude otvorena za gledanje, a ne skrivena.
„Cijeli kompleks bi svakako bio mnogo ljepši kada bi se uklonio beton i dozvolilo da trava da uljepša prostor“, rekao je Alković.
„Sigurni smo da bi Stara Maslina nastavila da živi i da bi mogla da bude veća turistička atrakcija kada bi se uklonio beton oko nje“, dodao je on. „Trebalo bi i da uklonimo oleander koji ga okružuje, za koji znamo da može biti štetan.
Izvor: OliveOilTimes
